Skala trudności ferrat

Na ferracie Ottorino Marangoni w miejscowości Mori | rejon Jeziora Garda
Na ferracie Ottorino Marangoni w miejscowości Mori | rejon Jeziora Garda

Do niedawna w literaturze dotyczącej ferrat funkcjonowało kilka różnych skal trudności tras, ponieważ nie było jednolitej, międzynarodowej skali do ich wyceny i każdy z autorów przewodników wprowadzał własny system klasyfikacji „żelaznych dróg”. Wszystkie te skale były subiektywne i nieporównywalne, a co więcej niedoskonałe, ponieważ niemożliwym jest w kilku stopniach trudności uwzględnić bardzo różnorodne czynniki charakterystyczne dla każdej ferraty.

Dlaczego nie ma dobrej skali trudności ferrat?

UWAGA :
  1. Skala trudności ferrat NIE JEST skalą trudności alpinistycznych!
  2. Skala trudności ferrat nie uwzględnia długości trasy ani tego czy ferrata znajduje się wysoko w górach czy przy parkingu w dolinach.

Trudno jest jednym słowem czy literą alfabetu ująć wiele różnorodnych czynników mających wpływ na odczucie trudności via ferraty, gdy trzeba jednocześnie uwzględnić m.in. takie czynniki jak: trudności wspinaczkowe i ich nagromadzenie (czy jest jedno trudne miejsce czy więcej), ilość fragmentów siłowych, długość drogi oraz jej wysokość względną i bezwzględną, ekspozycję, jakość ubezpieczeń, ilość zainstalowanych sztucznych ułatwień, kruchość skały, charakter terenu (czy trasa wymaga umiejętności wysokogórskich i dużego doświadczenia), czy jest kondycyjna itd.

Przeważnie autorzy przewodników stosują dwa różne podejścia do klasyfikacji ferrat – jedni wychodzą z założenia, że „żelazne drogi” są zawsze nieporównywalne, więc tylko słownie opisują kilka wybranych czynników jak np.: wymagania kondycyjne (np. małe lub duże), trudność wspinaczkową (np. niewielka lub znaczna) czy przewyższenie trasy, zaś czytelnik na tej podstawie ma wyciągnąć odpowiednie wnioski. Inni rozróżniają kilka stopni trudności (od trzech do sześciu) i w ten sposób ogólnie dzielą ferraty, przy czym niektórzy autorzy koncentrują się wyłącznie na trudnościach wspinaczkowych marginalizując np. długość drogi, a inni na ogólnym zaangażowaniu potrzebnym do pokonania ferraty lub innych czynnikach. Dlatego też należy pamiętać, że trudność drogi podana w przewodniku, to tylko przybliżenie tego, czego możemy spodziewać się na danej ferracie. Pamiętajmy też, że różne osoby w zależności od ich kondycji, lęku wobec ekspozycji, ilości ułatwień zainstalowanych na trasie (drabiny, klamry), pogody itd. bardzo różnie odbierają trudność danej trasy.

Wybierając się na daną ferratę, oprócz uwzględnienia stopnia trudności drogi, należy zwrócić uwagę na charakter trasy (wysokogórski czy skałkowy), całkowity czas przejścia oraz długość i przewyższenie ferraty, albowiem bywa, że krótka ferrata wymagająca wspinaczkowo może mieć tę samą wycenę, co długa lecz łatwiejsza całodzienna trasa w terenie wysokogórskim. Do obu takich dróg należy zupełnie inaczej przygotować się oraz trzeba posiadać zupełnie inne umiejętności – w pierwszym przypadku dobrze sobie radzić wspinaczkowo, w drugim zaś mieć odpowiednią kondycję i doświadczenie górskie.

Najpopularniejsze skale trudności ferrat

Obecnie najbardziej rozpowszechnioną i najczęściej stosowaną skalą opisującą trudności ferrat jest wprowadzona przez Kurta Shall'a w jego przewodnikach z serii „Klettersteig-Atlas” pięciostopniowa skala literowa od A do E, gdzie litera A oznacza najłatwiejsze trasy, zaś litera E – te najtrudniejsze.

Bywa, że niektóre sportowe ferraty są tak ekstremalnie trudne, że wycenia się je kolejnymi literami alfabetu: F, a nawet G. Takie ekstremalne trasy są rzadko spotykane i raczej zaprzeczają idei via ferrat, jako dróg możliwych do przejścia każdemu sprawnemu turyście. Obecnie w Europie jest tylko kilka ferrat w stopniu F i nie ma tak trudnych dróg w Dolomitach. Trudności pośrednie między stopniami oznacza się dwoma sąsiednimi literami w ułamku, np. A/B (wycena trasy o trudności większej niż A i mniejszej niż B).

Do niedawna, w zależności od kraju pochodzenia autora, poszczególne stopnie trudności miały różne oznaczenia (słowne, cyfrowe czy literowe). We Włoszech na przykład powszechnie stosowało się przymiotnikowe oznaczenia słowne dla poszczególnych stopni trudności.

Dziś w Dolomitach, na portalach internetowych oraz w nowo wydawanych przewodnikach autorzy stosują wyłącznie oznaczenia literowe od A do E. Prostota, zwięzłość i praktyczność tej skali sprawia, że stała się ona obecnie w Europie standardem dla sposobu wyceniania trudności via ferrat.

Charakterystyka pięciostopniowej skali trudności ferrat

Poniżej podajemy charakterystykę poszczególnych stopni powszechnie stosowanej pięciostopniowej skali trudności ferrat Kurta Schall'a od A do E, którą posługujemy się w naszym serwisie www.


A
ŁATWO Ferraty o najniższym stopniu trudności to przeważnie górskie percie (w języku włoskim nazywane „sentiero”), wiodące częściowo w przepaścistym terenie oraz wymagające wzmożonej uwagi. Trudniejsze lub bardziej niebezpieczne odcinki takich tras są wyposażone w stalowe klamry, stopnie lub linę asekuracyjną. Na takich trasach fragmenty z ułatwieniami przeważnie są bardzo krótkie i zazwyczaj nie wymagają używania sprzętu do asekuracji. Tatrzańskim odpowiednikiem takich dróg może być np. letnie wejście na Zawrat od strony Dol. Gąsienicowej czy szlak na Rysy od Czarnego Stawu.
B
TROCHĘ TRUDNO Od tego stopnia trudności zaczynają się „prawdziwe” via ferraty wyposażone na dłuższych odcinkach w stalową linę, w którą należy wpinać się przy pomocy zestawu asekuracyjnego. Trasy o tej trudności najlepiej nadają się do rozpoczęcia przygody z "żelaznymi drogami" Dolomitów. Najbliższym odpowiednikiem takich dróg w Tatrach, choć nie oddającym w pełni ich charakteru, jest „Orla Perć” – najtrudniejszy znakowany szlak turystyczny w Polsce. Czasami ferraty o tej trudności są bardzo wymagające, jeśli chodzi o doświadczenie górskie oraz stosunkowo niebezpieczne, gdy wiodą w znacznej części eksponowanymi perciami bez ubezpieczeń oraz posiadają wymagające miejsca ferratowe – wtedy takie trasy w języku włoskim nazywane są „sentiero alpinistico”.
C
TRUDNO Drogi w tym stopniu trudności, do bezpiecznego ich pokonywania, wymagają regularnej asekuracji przy pomocy zestawu do przechodzenia ferrat. Ponadto osoby wybierające się na takie trasy powinny posiadać doświadczenie w pokonywaniu eksponowanych, dobrze urzeźbionych dróg skalnych. Niektóre łatwiejsze, ale wymagające dużej uwagi i ostrożności, fragmenty takich ferrat (wiodących często w kruchym terenie) mogą nie posiadać poręczówki asekuracyjnej. Utrudnienie mogą też stanowić krótkie pionowe lub przewieszone ścianki (dobrze ubezpieczone, lecz wymagające siły i odpowiedniej techniki wspinania). Bardzo trudne miejsca zazwyczaj są wyposażone w drabiny i skoble. Przejście takich ferrat wymaga bardzo dobrej kondycji oraz zupełnej odporności na „nadmiar powietrza pod nogami”. Trasy o tej trudności nie mają odpowiedników w znakowanych szlakach turystycznych gór Polski, dlatego też nie nadają się jako pierwsze ferraty dla osób, których doświadczenie nie wykracza poza wędrówki szlakami Tatr.
D
BARDZO TRUDNO Ferraty w tym stopniu trudności są jeszcze bardziej wymagające w stosunku do tych o niższym stopniu, gdyż oprócz stalowej liny asekuracyjnej zawierają znikomą ilość klamer, drabin i innych sztucznych elementów ułatwiających pokonanie trasy. Wymagają dobrego obycia na ferratch o niższych stopniach trudności lub podstawowego doświadczenia wspinaczkowego, a także odporności na bardzo dużą ekspozycję, świetnej kondycji oraz gotowości do pokonywania nietrudnych lecz przepaścistych odcinków bez możliwości asekuracji. Zdecydowanie nie nadają się do rozpoczynania przygody z ferratami. Mniej doświadczone osoby na takich drogach mogą potrzebować dodatkowej asekuracji liną.
E
EKSTREMALNIE TRUDNO Drogi o najwyższym stopniu trudności wymagają dobrej techniki wspinaczkowej (właściwej pracy nóg, aby zbytnio nie męczyć rąk), gdyż bez tej umiejętności mogą być bardzo wyczerpujące. Zazwyczaj na takich ferratach nie instaluje się ułatwień w postaci skobli czy drabin, więc trzeba umiejętnie wykorzystywać, często skromną, rzeźbę skały oraz niejednokrotnie wspinać się przy aktywnym wykorzystaniu stalowej liny. Chcąc sprawnie pokonywać takie ferraty należy być odpornym na długie przebywanie w znacznej ekspozycji oraz mieć dobrą kondycję aby ukończyć drogę (zazwyczaj, oprócz zejścia ferratą, nie ma możliwości łatwego wycofania się).

Nasze kryteria ustalania trudności ferrat

Wszystkim ferratom i trasom ubezpieczonym przedstawionym w tym serwisie przypisaliśmy własny, niezależny od innych autorów, stopień trudności. Ustalając go braliśmy pod uwagę aktualny stan danej drogi (często po modernizacji stopień trudności trasy ulega zmianie) oraz nasze doświadczenie i wiedzę z przebytych ferrat, a także różne opinie na forach internetowych czy też wyceny danej drogi znalezione w internecie i w wielu przewodnikach. Ostateczny wynik – nasza wycena trudności trasy, to kompilacja powyższych informacji.

Z naszego doświadczenia wynika, że podawanie tylko samej trudności technicznej ferraty to za mało, aby można było oszacować wysiłek potrzebny na jej pokonanie. Dlatego też wycenę tras podajemy uwzględniając dwa czynniki: trudność techniczno-wspinaczkową, którą przedstawiamy w ogólnie przyjętej literowej skali trudności (od A do E) oraz trudność ogólną, czyli stopień „powagi” drogi, który podajemy w skali od 1 do 3 (odpowiednio: 1 dla trasy mało wymagającej, zaś 3 dla bardzo wymagającej).

Trudność techniczno-wspinaczkowa

Przy podawaniu trudności ferraty uwzględniamy przede wszystkim najczęściej pojawiającą się, najwyższą jej trudność. Przykładowo: długa trasa posiadająca w większości odcinki o trudności A i B, ale w jednym miejscu B/C będzie wyceniona przez nas jako trasa o trudności B, zaś w nawiasie będzie podana jej największa trudność. W tym przypadku zapis trudności będzie wyglądał następująco B (B/C).

Trudność ogólna

Trudność ogólna danej drogi mówi o „powadze” trasy, tj. uwzględnia takie czynniki jak: zaangażowanie fizyczne i psychiczne, ekspozycję, długość drogi, jej wysokość, nagromadzenie miejsc potencjalnie niebezpiecznych itd. Przykładowo, krótka trasa blisko parkingu o wycenie C będzie mieć w skali ogólnej stopień „1” (małe ryzyko i zaangażowanie), zaś długa trasa w odległych górach i na dużej wysokości, z wieloma miejscami eksponowanymi o wycenie A/B, będzie mieć w skali ogólnej stopień „3” (poważne i ryzykowne przedsięwzięcie).

Porównanie różnych skal trudności ferrat

Tabela z porównaniem różnych skal trudności ferrat